Nanobiome – polskie badanie mikrobioty jelitowej
Menu
Nanobiome – polskie badanie mikrobioty jelitowej
Według WHO rak jelita grubego jest drugą najczęstszą przyczyną zgonów spowodowanych nowotworami na świecie. Organizacja wskazuje, że w samym 2020 roku na całym świecie odnotowano ponad 1,9 miliona nowych przypadków raka jelita grubego i ponad 930 000 zgonów z jego powodu. Szacuje się, że do 2040 roku obciążenie nowotworami jelita grubego wzrośnie do 3,2 mln nowych przypadków i 1,6 mln zgonów rocznie. Nowotwór dotyka zazwyczaj osoby powyżej 50. roku życia. Jednakże w ciągu ostatnich 15 lat liczba osób w wieku od 20 do 49 lat chorych na raka jelita grubego znacznie się zwiększała.
Rak jelita grubego zaczyna się w błonie śluzowej, najbardziej wewnętrznej wyściółce jelita. Jeśli komórki tam obecne ulegną mutacji lub zmianie, mogą utworzyć polip jelita grubego. Z biegiem czasu polipy jelita grubego mogą przekształcić się w nowotwór. Niewykryty lub nieleczony nowotwór przedostaje się przez warstwę tkanek, mięśni i zewnętrzną warstwę okrężnicy. Rak okrężnicy może również rozprzestrzenić się na inne części ciała poprzez węzły chłonne lub naczynia krwionośne.
Czynniki ryzyka raka jelita grubego obejmują zarówno współistniejące choroby oraz styl życia. Schorzenia zwiększające ryzyko raka okrężnicy to między innymi:
Co ciekawe, badania wskazują, że do rozwoju nowotworu jelita grubego przyczynia się również zaburzona kompozycja mikrobioty jelitowej. Zwiększony udział bakterii prozapalnych oraz gatunków patogennych może sprzyjać powstawaniu nowotworu. Wiele badań przeprowadzonych na ludziach i modelach zwierzęcych podkreśla rolę niektórych bakterii jelitowych, takich jak Fusobacterium nucleatum oraz patogennych Bacteroides fragilis i Escherichia coli w wystąpieniu i progresji nowotworu.
Natomiast wśród czynników związanych ze stylem życia, zwiększone ryzyko raka jelita grubego powoduje:
Objawy charakterystyczne dla raka jelita grubego są często niespecyficzne i mogą dotyczyć wielu chorób układu pokarmowego. Typowe objawy raka jelita grubego obejmują zazwyczaj:
W celu rozpoznania raka jelita grubego przeprowadza się zazwyczaj:
Metoda leczenia oraz rokowanie pacjentów z rakiem jelita grubego zależy od stopnia zaawansowania choroby w momencie rozpoznania. Podstawową metodą leczenia jest operacja i u każdego pacjenta rozważa się jej wykonanie. W zależności od wielkości zmian, usunąć można jedynie guza lub polipa, albo fragment jelita grubego. U niektórych chorych konieczne może być założenie stomii przejściowej lub na stałe. Stomia to otwór w jamie brzusznej, łączący przewód pokarmowy z zewnętrzną powierzchnią skóry. Dzięki niej możliwe jest usuwanie niestrawionych resztek pokarmowych, mimo nieprawidłowo funkcjonującego jelita lub jego fragmentu. Zarówno przed operacją, jak i po niej wykorzystywane są często chemioterapia i radioterapia, które mogą zmniejszyć rozmiary zmiany. Dodatkowym, nowym rozwiązaniem terapeutycznym są leki tzw. terapii ukierunkowanej molekularnie, które rozpoznają komórki nowotworowe i niszczą je, zazwyczaj ochraniając zdrowe komórki gospodarza.
By zmniejszyć ryzyko raka jelita grubego, warto również wprowadzić zmiany stylu życia. Ważna jest rezygnacja z palenia tytoniu oraz spożywania alkoholu lub znacznego ich ograniczenia. Istotna jest też odpowiednia dieta. Podstawą jest dieta bogata w błonnik, który przyspiesza pasaż jelitowy, odżywia dobroczynne bakterie jelitowe oraz wiąże potencjalne karcynogeny w świetle jelita. Dodatkowo, ograniczeniu powinno ulec spożycie żywności przetworzonej, szczególnie bogatej w tłuszcze nasycone oraz trans. Do jadłospisu warto wprowadzić liczne warzywa, owoce oraz inne produkty roślinne, bogate w przeciwutleniacze, takie jak witaminy A, C, E, selen oraz likopen. Istotna jest również regularna aktywność fizyczna.
Rak jelita grubego jest jednym z najczęściej występujących nowotworów. Cechuje się również wysoką śmiertelnością. Dotyka głównie osoby starsze, jako że większość przypadków występuje u osób po 70. roku życia, jednak może też dotyczyć młodszych pacjentów. Mimo że choroba może być związana z podłożem genetycznym, to zdecydowana większość zachorowań łączy się ze stylem życia lub współistniejącymi chorobami. Rak jelita grubego jest często diagnozowany w zaawansowanym stadium, gdy możliwości leczenia są ograniczone. Natomiast częstość występowania i tragiczne skutki raka jelita grubego można znacznie zmniejszyć, wdrażając profilaktykę, takie jak zdrowy tryb życia, unikanie czynników ryzyka oraz regularna praktyka wczesnego wykrywania poprzez badania przesiewowe. Dzięki odpowiedniej profilaktyce, wczesnemu leczeniu oraz nowym rozwiązaniom terapeutycznym, mniej osób będzie umierać na raka jelita grubego.
