Nanobiome – polskie badanie mikrobioty jelitowej
Menu
Nanobiome – polskie badanie mikrobioty jelitowej
Jelita odgrywają ogromną rolę w życiu każdego człowieka. Jako część układu immunologicznego, odpowiadają za naszą odporność na infekcje. Choć jeszcze niedawno znana nam była jedynie odporność wrodzona i nabyta, obecnie wiemy, że istnieje także odporność mikrobowa, w kształtowaniu której największa rola przypada drobnoustrojom zasiedlającym jelita. W artykule wyjaśniamy, w jaki sposób mikrobiota jelitowa wpływa na układ immunologiczny, a także – jak ważna jest duża różnorodność drobnoustrojów w naszych jelitach i od czego jest ona zależna.
Mikrobiota jelitowa to najgęstszy ekosystem w ludzkim organizmie. W jelitach człowieka żyje średnio około 400-500 gatunków bakterii, z czego u osób najzdrowszych ich liczba może dochodzić nawet do 1000. Poziom odporności uzależniony jest bowiem nie od ilości samych bakterii, a właśnie od różnorodności ich gatunków, która jest jednym z najważniejszych wskaźników określających kondycję całego środowiska. Aby ocenić jak bardzo zróżnicowany jest stan drobnoustrojów naszych jelit należy wykonać badanie kału oparte o sekwencjonowanie materiału genetycznego tych drobnoustrojów. Takim właśnie badaniem jest NANOBIOME.
Bakterie kolonizują nasze jelita zaraz po narodzinach. Choć narządy u noworodków są jeszcze „jałowe”, już w pierwszych chwilach życia ich mikrobiota zaczyna się intensywnie rozwijać. Bardzo ważne jest, jakie bakterie jako pierwsze zasiedlą jelita, bowiem od tego zależeć będzie stan naszego zdrowia – nie tylko w dzieciństwie, ale także w dorosłym życiu. Mówiąc najprościej – złe bakterie mogą wywołać choroby, a te dobre chronią nas przed nimi.
W jaki zatem sposób zadbać o różnorodność mikrobioty, a tym samym zwiększyć odporność organizmu już w pierwszych dniach życia? Najlepiej, jeśli jelita noworodka zostaną skolonizowane mikroflorą przewodu pokarmowego matki. Jest to jednak możliwe tylko w czasie porodu naturalnego. Jeśli dziecko przychodzi na świat w wyniku cesarskiego cięcia, w jego jelitach znajduje się niepożądana mikroflora skóry matki czy – obecnego przy porodzie – personelu medycznego oraz patogenne drobnoustroje ze środowiska szpitalnego. Trzeba robić więc wszystko, by to nie one zasiedliły jelita noworodka. Zdarza się, że – w wyniku różnych komplikacji przy porodzie – noworodek musi spędzić pierwsze dni w inkubatorze. Fakt ten niestety również nie sprzyja dziecku. Jeżeli jego układ pokarmowy zostanie skolonizowany nieprawidłową mikroflorą, trudniej będzie im walczyć z infekcjami i będą one chorować częściej, niż dzieci, u których mikrobiom rozwinął się prawidłowo. Na odporność najmłodszych, którzy musieli znaleźć się po porodzie w specjalnych warunkach, szkodliwie wpływa także podawanie w nieprzemyślany sposób antybiotyków, ponieważ dodatkowo wyniszczają one – i tak już skąpą – mikrobiotę jelitową.
Ogromną rolę w kształtowaniu się odporności odgrywa prawidłowa dieta. W przypadku podawania pokarmu noworodkom i najmłodszym, najbardziej optymalnym sposobem dla zachowania dużej różnorodności odpowiednich bakterii w ich organizmie jest karmienie piersią. Mleko matki posiada bowiem wiele bioaktywnych składników, a także pożywek dla naszych bakterii. W późniejszych latach życia dziecka najistotniejsze są pokarmy bogate w błonnik i witaminy. Dzięki odpowiednim nawykom żywieniowym dobre bakterie namnażają się, co ma bezpośredni wpływ na wzmocnienie układu immunologicznego dziecka.
Rozwojowi mikrobioty nie sprzyja także dezynfekcja czy wyparzanie naczyń podczas przygotowywania posiłków. Wpływa to bowiem na zubożenie bakterii – zarówno tych złych jak i tych dobrych. Jeżeli małe dziecko posiada ubogi mikrobiom, będzie mu o wiele trudniej skutecznie bronić się przed infekcjami w najmłodszych latach, ale także w dorosłym życiu.
Na bogactwo mikroflory w organizmie wpływa nawet fakt posiadania rodzeństwa czy otoczenie, w którym dorasta dziecko. Poprzez wspólną zabawę z rówieśnikami, dotykanie się nawzajem lub rozmawianie ze sobą, najmłodsi wymieniają bakterie z własnej mikrobioty, co także przyczynia się do kolonizacji jelit i wzrostu odporności. Taka możliwość jest ograniczona u jedynaków, ponieważ rodzice często wychowują ich z większą uważnością, w bardziej sterylnych warunkach. Warto jednak zadbać o prawidłowy, naturalny rozwój odporności u dziecka, gdyż jest to najbardziej skuteczna forma ochrony przed chorobami, które nieustannie próbują opanować ludzki organizm.
Badania potwierdzają, że ludzie żyjący na obszarach wiejskich posiadają bardziej zróżnicowaną mikroflorę, niż osoby z miasta. Wynika to m.in. z tego, że dieta mieszkańców wsi i małych miejscowości często jest o wiele zdrowsza. Nie zawiera ona bowiem wysoko przetworzonych produktów, jest bogata w warzywa, owoce, nasiona i rośliny strączkowe. Co więcej, ten sposób żywienia często praktykowany jest na wsiach od najmłodszych lat, a więc mikrobiota rozwija się prawidłowo od samego początku. Dodatkowo, codzienny kontakt ze zwierzętami czy glebą także ma bardzo korzystny wpływ na bogactwo gatunkowe żyjących w nas bakterii.
Zazwyczaj inaczej jest w przypadku osób, które przebywają na co dzień w obszarach miejskich. Często spożywają one bowiem żywność, w której stosowane są konserwanty czy też modyfikacje genetyczne, a nawet żywność typu „fast-food”. Zazwyczaj wynika to z ograniczonego dostępu do naturalnych towarów, ale także znacznie szybszego tempa życia. Niestety spożywanie takich produktów bezpośrednio wpływa na zubożenie naszego mikrobiomu.
Jedynie dobre i silne bakterie mogą stawiać czoła drobnoustrojom patogennym wpływając tym samym na prawidłowe kształtowanie się odporności. Jeżeli nie ma ich w jelitach, człowiek staje się skolonizowany szkodliwymi mikroorganizmami, odpowiedzialnymi za poważne choroby. Właśnie dlatego już od najmłodszych lat należy wspierać naszych małych towarzyszy.
