Nanobiome – polskie badanie mikrobioty jelitowej
Przeszczep mikrobioty jelitowej (ang. faecal microbiota transplantation, FMT) to procedura medyczna polegająca na przeszczepieniu niewielkiej próbki kału od zdrowego dawcy. Każda próbka „zdrowego” kału zawiera tysiące dobroczynnych bakterii, które mogą poprawić stan zdrowia biorcy. Obecnie przeszczep kału zalecany jest w przebiegu leczenia ciężkiej, nawrotowej infekcji bakteryjnej jelita grubego wywołanej przez Clostridium difficile. Przeszczep pożytecznej, zdrowej mikrobioty może przywrócić równowagę mikrobiomu jelitowego.
Jelita każdego z nas są domem dla bilionów mikroorganizmów, które pełnią liczne funkcje w organizmie człowieka. Dobroczynne drobnoustroje, stanowiące część mikrobioty jelitowej, są odpowiedzialne m.in. za ochronę przed patogenami. Ekosystem jelitowy jest podatny na wiele czynników, które mogą zaburzyć jego kompozycję. Przeszczep kału, pochodzący od zdrowego dawcy to często skuteczny sposób na przywrócenie różnorodności biomu.
Istotnym elementem procedury przeszczepienia kału jest dobór zdrowego dawcy oraz zapewnienie odpowiedniego materiału. Po zgłoszeniu się ochotnika, konieczne są rygorystycznie badania, dzięki którym można się upewnić, że potencjalny dawca jest właściwy. Odpowiedni dawca:
Kał musi również przejść dokładną analizę, by mieć pewność, że nie doszło do jakiegokolwiek przerostu bakteryjnego lub dysbiozy. Po zatwierdzeniu dawcy, kał wysyłany jest do laboratorium w celu przetworzenia, umożliwiającego odpowiednie przygotowanie do procedury przeszczepu. Mikrobiota kałowa może być dostarczana do przewodu pokarmowego biorcy na różne sposoby. Metody te mogą obejmować:
Przeszczep kału jest obecnie zalecany i ma udowodnioną skuteczność jedynie w leczeniu trwałego zakażenia C.difficile, jako że bakteria ta może wykazywać oporność na antybiotyki. Niektórzy pacjenci z zakażeniem C.difficile nie reagują na standardowe leczenie różnymi rodzajami antybiotyków. W przypadku osób z nawracającą infekcją oraz nieodpowiadających na standardowe leczenie, przeszczep kału może być skuteczny w leczeniu zakażenia i wiązać się z niskim odsetkiem kolejnych, nawracających infekcji. Niektórzy pacjenci mogą wymagać dwóch lub więcej zabiegów przeszczepu kału, aby osiągnąć poprawę.
Jednakże przeszczep kału może być też korzystny w przypadku wielu innych chorób. Jako, że mikrobiom jelitowy ma szeroki wpływ na organizm człowieka, przeszczep kału badany jest jako możliwa metoda leczenia wielu schorzeń, w tym:
Przeszczep kału jest uważany za bezpieczny i dobrze tolerowany przez pacjentów chorych na C.difficile, nawet przez dzieci. Większość działań niepożądanych ma związek ze sposobem dostarczenia przeszczepu i dotyczyć może dolegliwości żołądkowo-jelitowych. Poważne działania niepożądane są rzadkie, ale mogą też wystąpić. Obejmują one np. zakażenie inną bakterią lub wirusem obecnym w kale dawcy, jeśli został nieodpowiednio przebadany i przetestowany. Standardowe ryzyko związane z kolonoskopią lub endoskopią, może wiązać się też z infekcją, krwawieniem lub perforacją wymagającą operacji.
Przeszczep mikroflory kałowej jest wciąż nową metodą leczenia zakażenia C.difficile. Ma jednak potencjał leczniczy w wielu chorobach i schorzeniach, dlatego konieczne są kolejne, liczne badania.