Nanobiome – polskie badanie mikrobioty jelitowej
Menu
Nanobiome – polskie badanie mikrobioty jelitowej
Gluten oraz dolegliwości z nim związane od lat stanowią bardzo medialny temat. Tylu co zwolenników, tylu znajdziemy i przeciwników tego białka zbożowego. A co na to nauka i badania? Czym charakteryzuje się celiakia i jak zmienia się nasz mikrobiom pod wpływem tej choroby? Odpowiedzi na te nurtujące pytania znajdziecie w naszym nowym wpisie.
Celiakia to stan, w którym układ odpornościowy atakuje własne tkanki po spożyciu glutenu. Jest to przewlekła choroba autoimmunologiczna i prowadzi do uszkodzenia jelita cienkiego, co w konsekwencji może prowadzić do ograniczenia wchłaniania składników odżywczych. Celiakia może powodować szereg objawów, a zlekceważona, prowadzić do zagrożenia zdrowia i życia. Uważa się, że na celiakie choruje około 1% populacji, chociaż częstotliwość występowania choroby wzrasta. Osoby cierpiące na inne choroby autoimmunologiczne np. cukrzyca typu I czy Hashimoto mają wyższe ryzyko zachorowania.
Celiakia jest spowodowana niepożądaną reakcją na gluten, który określa grupę białek występujących w zbożach, takich jak:
Owies nie jest wymieniony na liście zbóż glutenowych, jednak bardzo często już w czasie wyrastania lub przetwarzania jest nim zanieczyszczony. Dlatego osoby chore na celiakie powinny go wyeliminować lub wybierać zboża od producentów gwarantujących uprawy kontrolowane i niezanieczyszczone.
Spożywanie tych zbóż glutenowych oraz przetworzonych pokarmów zawierających to białko może wywołać szereg objawów żołądkowo-jelitowych, takich jak:
Celiakia może również powodować bardziej ogólne objawy, w tym:
Co więcej, w przypadku dzieci z celiakią może dojść do zaburzeń wzrostu, rozwoju mięśni oraz opóźnionego dojrzewania płciowego.
Obecnie nie ma lekarstwa na celiakię, ale przestrzeganie diety bezglutenowej powinno pomóc kontrolować objawy i zapobiegać długotrwałym powikłaniom choroby. Nawet w przypadku łagodnych objawów, zmiana diety jest nadal zalecana, ponieważ dalsze spożywanie glutenu może prowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych i uszkodzenia tkanek jelita. Zlekceważona celiakia może prowadzić do poważnego zaburzenia działania organizmu np. osteoporozy, niedożywienia i objawów niedoborów licznych witamin i soli mineralnych, chorób nerek oraz zaburzenia pracy układu nerwowego.
Gluten wywołuje nieprawidłową reakcję organizmu również w nieceliakalnej nadwrażliwości na gluten lub pszenicę. Nie jest to jednak choroba autoimmunologiczna, w przeciwieństwie do celiakii. Dlatego tak istotna jest prawidłowa diagnoza – badanie genetyczne na obecność HLA.
Zlekceważona celiakia oraz niestosowanie się do diety bezglutenowej prowadzi do zaburzenia pracy jelit oraz dysbiozy. Odpowiedź immunologiczna organizmu na spożyty gluten powoduje zapalenie oraz zmiany morfologiczne błony śluzowej jelita cienkiego. W wyniku tego dochodzi do pogorszenia wchłaniania składników odżywczych, a w konsekwencji – niedożywienia.
Według licznych badań, w przypadku celiakii dochodzi również do zamian w kompozycji bakterii jelitowych. Zmiany w mikrobiocie, związane z chorobą charakteryzują się mniejszą liczebnością pożytecznych bakterii. Obecność przeciwzapalnych bakterii Bifidobacterium oraz Lactobacillus oznaczono w mniejszej liczebności u pacjentów z nieleczoną, jak i leczoną celiakią w porównaniu z grupą osób zdrowych. Zmniejszeniu uległ również udział Faecalibacterium prausnitzii – bakterii, która określana jest jako wskaźnik zdrowia jelit. Kilka innych bakterii stwierdzono w większej liczebności u osób z aktywną postacią choroby w porównaniu z grupą kontrolną, w tym Clostridium leptum, Klebsiella oxytoca, Helicobacter, Escherichia coli, Staphylococcus spp. i rodzinę Neisseria. Dodatkowo, typ Proteobacteria wydaje się nasilać uszkodzenia jelit w obecności glutenu. Co więcej, w ostatnich latach duża liczba badań eksperymentalnych zasugerowała, że mikrobiom jelitowy jest dodatkowym czynnikiem przyczyniającym się do patogenezy celiakii. Należy jednak pamiętać, że wyniki badań są często niespójne, co wskazywać może na wysoce indywidualne zależności pomiędzy chorobą a kompozycją mikrobioty jelitowej.
Celiakia powoduje problemy w układzie pokarmowym (ale i nie tylko) po spożyciu glutenu – białka występującego w pszenicy i innych ziarnach. Jest to poważniejsze niż zwykła nietolerancja pokarmowa – celiakia powoduje, że układ odpornościowy uszkadza jelito cienkie i uniemożliwia jego prawidłowe działanie. W przypadku niestosowania się do zaleceń diety bezglutenowej, dojść może do zaburzenia pracy jelit oraz dysbiozy bakteryjnej. Chociaż badania zarówno u dzieci, jak i dorosłych pacjentów z celiakią sugerowały związek między zmienioną mikrobiotą jelitową a jednostką chorobą, nie rozpoznano specyficznej sygnatury mikrobiologicznej.
