Nanobiome – polskie badanie mikrobioty jelitowej

Logo nanobiome

Jaki jest zdrowy mikrobiom? Jak wpływa na niego otyłość?

Mówi się, że jelita to nasz drugi mózg – w tym stwierdzeniu nie ma krzty przesady, ponieważ mikroorganizmy żyjące w naszych jelitach mają ogromny wpływ na nasze samopoczucie – zarówno to fizyczne, jak i psychiczne. Jak rozpoznać, że mamy zdrowy mikrobiom jelitowy oraz jaki wpływ ma na niego otyłość i nadwaga?

Mikrobiota jelitowa na celowniku

Drobnoustroje i mikroorganizmy to stali bywalcy ludzkiego organizmu. Ich szczególnie duże zagęszczenie znajduje się w układzie pokarmowym, który uznawany jest za najbardziej zróżnicowany i najliczniejszy ze wszystkich mikrobiomów występujących w organizmie człowieka.  Naukowcy szacują, że w ludzkim przewodzie pokarmowym znajduje się około 100 bilionów komórek ważących około 2 kilogramy.

Mikrobiota jelitowa to dynamiczny i zróżnicowany ekosystem, w skład którego wchodzą biliony różnorodnych mikroorganizmów. Każdy odcinek układu pokarmowego ma inną specyfikę, w każdym z nich występują inne mikroorganizmy. Okolice żołądka i dwunastnicy są jałowe, a kwaśne pH spowodowane występowaniem kwasu żołądkowego tworzy niesprzyjające warunki dla większości drobnoustrojów. W jelicie cienkim występuje od 10 000 do 100 0000 mikroorganizmów w 1 gramie treści pokarmowej. Dominują tu bakterie kwasolubne z rodzaju Lactobacillus i Streptococcus. Jednak prawdziwy raj dla mikroorganizmów znajduje się w jelicie grubym – występuje tu nawet bilion komórek w 1 gramie treści pokarmowej,  większość z nich to beztlenowce, m.in. bakterie z rodzaju Bifidobacterium czy Clostridioides (zwany wcześniej: Clostridium).

 Warto pamiętać, że kompozycja mikrobioty jelitowej jest indywidualna dla każdego człowieka – możemy go porównać do odcisku palca, nie znajdziemy dwóch takich samych. Za jej kształtowanie odpowiada wiele czynników, takich jak:

  • wiek,
  • aktywność fizyczna,
  • zażywane leki,
  • choroby (przebyte lub obecnie występujące),
  • dieta,
  • poziom stresu,
  • miejsce zamieszkania.

Z czego składa się mikrobiom, czyli bakterie jelitowe pod lupą

W skład ludzkiego mikrobiomu jelitowego wchodzą bakterie z 4 podgrup:

  • Firmicutes,
  • Bacteroides,
  • Proteobacteria,
  • Actinobacteria.

Co ważne, w mikrobiomie występują nie tylko dobre bakterie jelitowe, ale także te potencjalnie chorobotwórcze. Żyjące w ludzkim przewodzie pokarmowym mikroorganizmy dzielimy więc ze względu na funkcje, jakie pełnią w organizmie:

  • bakterie proteolityczne (inaczej gnilne), zaliczamy do nich m.in. bakterie z rodzaju Klebsiella, Enterobacter, Serratia, Citrobacter, Pseudomonas; ich zbyt duża ilość w jelitach może mieć działanie potencjalnie chorobotwórcze,
  • bakterie ochronne (probiotyczne) zaliczamy do nich m.in. bakterie z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium; uszczelniają nabłonek i chronią jelita poprzez hamowanie wzrostu drobnoustrojów chorobotwórczych,
  • bakterie immunostymulujące zaliczamy do nich m.in. bakterie z rodzaju Enterococcus i Escherichia coli (ta w niekorzystnych warunkach jest także potencjalnie chorobotwórcza); pobudzają komórki układu odpornościowego, redukują odpowiedź zapalną i stymulują produkcję przeciwciał.

Zdrowy mikrobiom, czyli jaki?

Mówiąc najprościej – zdrowy mikrobiom to mikrobiom różnorodny. Warto również dodać, że prawidłowa mikroflora jelit, oprócz wspomnianego bogactwa i różnorodności mikroorganizmów, wyróżnia  się również brakiem zaburzeń jelitowych (jak np. biegunki czy zaparcia) i metabolicznych. Ważne są również właściwe proporcje – za dużo bakterii w jelitach (z tego samego rodzaju i/lub gatunku) to również nic dobrego. Tu liczy się równowaga.

Huston, mamy problem, czyli zaburzona mikrobiota

Mikrobiota  jelitowa często porównywana jest do narządu – jak się okazuje, nie ma w tym przesady. Badania udowadniają, że mikrobiota, podobnie jak każdy inny narząd w ciele człowieka, odbiera informacje ze środowiska (zmiana pH,  zmiany hormonalne, obecność składników pokarmowych itp.) i szybko na nie reaguje.

Wszelkie zmiany oraz zaburzenia ilościowe i jakościowe mikroorganizmów identyfikowanych w mikrobiomie jelitowym nazywane są dysbiozą jelitową i mogą mieć wpływ na powstawanie chorób cywilizacyjnych takich jak:

  • otyłość i nadwaga,
  • cukrzyca,
  • choroby z autoagresji,
  • alergie,
  • zaburzenia depresyjne,
  • autyzm,
  • choroba Alzheimera.

Co ważne, wszelkie zaburzenia mikroflory jelitowej odbijają  się na naszym zdrowiu poprzez:  

  • zmniejszenie odporności całego organizmu,
  • nieprawidłowe działanie metabolizmu,
  • bóle brzucha, biegunki, wzdęcia,
  • pojawienie się alergii,
  • poważne choroby układu pokarmowego jak np. choroba Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego.

Czy otyłość wpływa na mikrobiom?

Co wspólnego mają otyłość i mikrobiom jelitowy? Czy żyjące w układzie pokarmowym mikroorganizmy mogą mieć wpływ na nadwagę? Jak się okazuje – owszem, mogą. Potwierdzonym naukowo faktem jest to, że zaburzona mikrobiota jelitowa ma negatywny wpływ na działanie metabolizmu i może prowadzić do  cukrzycy typu 2, niealkoholowej choroby wątroby, choroby sercowo-metabolicznej czy otyłości. Według badań osoby otyłe, w przeciwieństwie do osób szczupłych, mają zaburzone proporcje między probiotycznymi bakteriami z grupy Firmicutes i Bacteroides.

Poniższa tabela obrazuje stosunek wybranych bakterii w organizmach osób z otyłością w porównaniu do osób szczupłych.

Stosunek Bacteroidetes do Firmicutes

spadek

Akkermansia muciniphila

spadek

Clostridium histolyticum

spadek

Bacteroides thetaiotaomicron

spadek

Clostridium histolyticum

spadek

Clostridium coccoides

spadek

Dorea longicatena

wzrost

Eubacterium ventriosum

wzrost

Faecalibacterium prausnitzii

spadek

Methanobrevibacter smithii

spadek

Roseburia intestinalis

wzrost

Ruminococcus gnavus

wzrost

Ruminococcus torques

wzrost

Oprócz występujących u osób otyłych zaburzonych proporcji bakterii jelitowych pojawiają się dane wskazujące na to, że za część problemów z nadmierną masą ciała są odpowiedzialne metabolity uwalniane przez bakterie jelitowe. Obecny stan badań pozwala stwierdzić, że mikrobiom jelitowy może mieć wpływ na rozwój otyłości w trzech przypadkach:

  • poprzez wytwarzanie dodatkowych kilokalorii (4−10% energii uzyskanej z pożywienia jest generowane przez mikrobiom, jest to około 80−200 kcal/dobę),
  • indukowanie stanu zapalnego o niskim nasileniu (tzw. endotoksykemia metaboliczna),
  • regulację ośrodka głodu i sytości.

Jak dbać o dobre bakterie jelitowe?

Czy faktycznie powinniśmy traktować nasz mikrobiom „tylko” jako zbiór drobnoustrojów? Zdecydowanie nie! Skład mikrobioty wpływa na nasze życie i codzienne samopoczucie – bakterie w układzie pokarmowym mają ogromną moc, z której większość ludzi nie zdaje sobie sprawy. Mikroorganizmy wpływają na nasz nastrój i myśli, biorą również udział w kształtowaniu osobowości, a także mają wpływ na emocje i rozwój depresji. Jak o niego dbać, by  dobrze współpracowały z naszym organizmem? 

  • Wzbogać swoją dietę o fermentowaną żywność jak kiszonki, kefiry i jogurty. Stymulują one wzrost pożytecznej mikrobioty jelitowej oraz dostarczają naturalnych probiotyków – bakterii kwasu mlekowego – Lactobacillus,
  • Ostrożnie stosuj antybiotyki i chemioterapeutyki. Te leki niszczą nie tylko chorobotwórcze bakterie, ale także mikrobiom, który będzie regenerował się przez kilka tygodni, a nawet miesięcy,
  • Spożywaj więcej produktów roślinnych, zwłaszcza tych bogatych w błonnik, inuliny i skrobię oporną – czyli substancje, które nie są trawione w układzie pokarmowym i stanowią pożywkę dla mikrobiomu,
  • Stosuj probiotyki ze szczepami bakterii i grzybów o uznanych właściwościach. Najczęściej dostępne są preparaty ze szczepami Lactobacillus, Bifidobacterium, Escherichia, Enterococcus i drożdży Saccharomyces. Probiotyki wspierają dobrostan mikrobioty, wspomagają leczenie zespołu jelita drażliwego i zapobiegają infekcjom układu pokarmowego,
  • Ruszaj się regularnie, unikaj stresu i śpij 7-8 godzin. Zrezygnuj również z palenia papierosów, picia alkoholu, spożywania dużej ilości słodyczy i przetworzonej żywności. Wszystkie te zwyczaje mają zbawienny wpływ na mikroflorę jelitową.
Koszyk0
Brak produktów w koszyku!
Kontynuuj zakupy
0